Macro zonder macrolens
deel 1: groothoek & tele

Met de komst van de lente, de bloemen en de insecten, krijgt de natuurfotograaf weer oog voor alle kleine details om ons heen. Tijd voor macrofotografie. Veel fotografen gebruiken daarbij een macrolens maar deze zijn vaak niet goedkoop en het werken ermee kost wat handigheid. Toch zijn er nog voldoende andere mogelijkheden voor macrofotografie. In deze driedelige reeks tutorials vertel ik hoe je details kunt fotograferen zonder macrolens. Vandaag behandel ik de groothoek- en telelens, in deel 2 laat ik je zien wat je met tussenringen kunt doen en in het laatste deel gaat over voorzetlenzen.

Macro zonder macrolens

Zonder macro lens of andere macro hulpmiddelen zoals voorzetlenzen (zie deel 3 van deze serie) of tussenringen (zie deel 2) kun je eigenlijk geen ‘echte’ macro foto’s maken. Macrofotografie is een 1:1 vergroting of meer. Normale lenzen, groothoek-, standaard- of telelens, kunnen geen van allen dichtbij genoeg of ver genoeg inzoomen voor officiële macro foto’s. Gelukkig wordt de term macrofotografie breder gebruikt dan alleen maar 1:1 vergrotingen. Beter zou zijn als we over ‘detailfotografie’ zouden spreken, het gaat om het vastleggen van details, onderwerpen in een omgeving. Of dat nou een mier is of een bloem, of dat nou iets heel kleins is of iets minder kleins. En dat kan gelukkig wel met een normale lens.

Macro met groothoeklens

Macro met groothoeklens (officieel iedere brandpuntsafstand < 28mm) klinkt misschien niet heel voor de hand liggend maar biedt hele eigen mogelijkheden. Het grote voordeel is dat je vaak best dichtbij je onderwerp kunt komen, meestal tot wel 20cm á 30cm. Voor een mier is dat niet dichtbij genoeg maar voor bloemen is dat prima te doen. Daarnaast krijg je, door het uitzoomen, ook nog eens de hele wereld mee in beeld. Eigenlijk maak je een detail-in-landschapsfoto of groothoekmacro. De groothoeklens zorgt voor een overdreven perspectief waarbij bloemen zelfs groter kunnen worden dan bomen.

Tips:

1. Gebruik een laag diafragmagetal voor een mooie achtergrondonscherpte, anders concurreert je achtergrond met je onderwerp.
2. Zorg voor grote afstand tussen onderwerp en achtergrond zodat de achtergrond mooi onscherp wordt.
3. Zet je onderwerp niet in het midden maar aan de zijkant en zorg dat hij ‘vrij’ staat.
4. Lichtval is best lastig zeker in zonnige omstandigheden: meelicht is warm en heeft geen harde contrasten maar vaak heb je je eigen schaduw in beeld. Zijlicht is speels met zowel schaduw als licht schaduw, zonder dat je last hebt van je eigen schaduw of de zon in beeld.

Het resultaat:

Voorbeelden

Macro met telelens

Waar een groothoeklens echt een ander soort beeld geeft, lijkt het beeld van de telelens veel op wat je ook met de macrolens zou kunnen maken. Een telelens heeft een hele kleine beeldhoek waardoor je heel gericht je achtergrond kunt kiezen. Verder heeft een telelens zelf een kleine scherptediepte, hoewel dat enigszins teniet wordt gedaan door de relatief grote afstand die je vaak tot je onderwerp moet houden. Door te zorgen dat je laag bij de grond op ooghoogte met je onderwerp fotografeert èn zorgt voor een achtergrond die ver achter je onderwerp ligt, kun je ook met de telelens heel vage achtergronden creëren. De tele is de eerste vervanger voor de macro. Hij kan niet zó groot vergroten maar beeldtechnisch lijken ze erg op elkaar.

Tips:

1. Gebruik ook hier een laag diafragmagetal voor een mooie achtergrondonscherpte.
2. Zorg voor grote afstand tussen onderwerp en achtergrond zodat de achtergrond mooi onscherp wordt.
3. Zet je onderwerp niet in het midden maar aan de zijkant en zorg dat hij ‘vrij’ staat, denk aan je compositieregels zoals gulden snede

Het resultaat:

Voorbeelden

Dus…

Zelfs al heb je wel een macrolens… Dan nog loont het om ook eens je telelens of groothoeklens te pakken. De mogelijkheden zijn divers en je maakt ander soort beelden. Diversiteit doet een serie leven.

In deel 2 van deze reeks tutorial ‘Macrofotografie zonder macrolens’, ga ik verder met tussenringen en in deel 3 heb ik het gebruik van voorzetlenzen behandeld. Bij voldoende interesse zal ik deze reeks nog verder uitbreiden naar ook het gebruik van omkeerringen om lenzen achterstevoren op elkaar te schroeven of (groothoek)lenzen achterstevoren op je camera te monteren.