Nachtfotografie wordt steeds populairder. Met de steeds betere camera’s wordt de nachtelijke hemel ontdekt en gaan natuurfotografen naar buiten om het nachtelijke licht te vangen. Foto’s van sterrenhemels, Melkweg, de maan en sterrensporen prijken op steeds meer tijdlijnen. Maar hoe doe je dat nou in de nacht?
Wanneer kun je het beste op pad gaan? Zomer of winter? En waar moet je rekening mee houden? Wat doet de maan en is dat positief of juist niet? Hoe laat moet je op pad, is het meteen donker na zonsondergang. In dit deel van de tutorialreeks over nachtfotografie geef ik tips over het tijdstip…
Wanneer? … moment
Als je eenmaal je plan(nen) hebt, je gebieden hebt verkend en je exacte locaties : hebt bepaald is het de vraag wanneer je op pad gaat. Een heldere nacht? Beetje bewolking? Wel of geen maanlicht? Hoe laat op pad? Allemaal momenten met eigen (on)mogelijkheden.
Weersverwachting
Dat is het belangrijkste, het in de gaten houden van het weer. Wordt het een heldere nacht. Diverse weersapps zoals WeatherPro of Buienradar geven een steeds betere verwachting op de korte en lange termijn. Kijk niet alleen naar de bewolking maar volg ook de temperatuurtrend. Koude nachten geven meer kans op helder weer dan als de temperatuur niet wezenlijk veranderd ten opzichte van overdag. Zeker nu de winter in aantocht is betekent vorst in de nacht vaak helder weer. De app en website Clear Outside geeft gedetailleerde informatie over bewolking op verschillende hoogtes, visibility, mist, temperatuur en luchtvochtigheid. Ventusky geeft je een goede indruk over grotere systemen en de richtingen deze systemen.
Voelen en ruiken
Voelen en ruiken? Ja, voelen en ruiken! Vaar niet blind op de weersverwachtingen maar ga naar buiten en voel. Voel het gras, voel de lucht, ruik de lucht. De beste weerindicator is je gevoel en je reuk. Als het helder is wordt het kouder, het vocht slaat neer op het gras en je ruikt dat het kouder wordt. Dat is een goed teken. Het moet fris zijn.
Maan
De maan kan je grootste vriend zijn, of je grootste vijand. De volle maan is zó fel dat je de meeste sterren niet meer ziet maar het zorgt wel voor een prachtige belichting van je landschap. Nieuwe maan (geen maan) geeft de donkerste nachten met de meeste sterren maar alle objecten in het landschap zijn silhouetten. En natuurlijk alle gradaties daartussen. Zo vind ikzelf een halfvolle maan erg fijn, er is genoeg licht voor landschappelijk verlichting maar niet alle sterren worden overstraald.
Daarnaast moet je ook nog rekening houden met de baan van de maan en de maanopkomst en -ondergang.
- Het eerste kwartier (rond halfvolle maan, van nieuwe maan richting volle maan) is de maan in Nederland vooral zichtbaar in het eerste deel van de nacht.
- Tijdens volle maan is de maan de hele nacht aanwezig.
- Tijdens het laatste kwartier (rond halfvolle maan, van volle maan richting nieuwe maan) is de maan in Nederland vooral in het tweede deel van de nacht (na middernacht) boven de horizon.
- Bij nieuwe maan is er helemaal geen maan.
Wil je een maanloze nacht dan hoef je dus niet per se te wachten op nieuwe maan, want tijdens het laatste kwartier heb je het eerste deel van de nacht nog geen last van de maan, die komt pas later op. Alles over de maan, hoe laat hij opkomst en ondergaat, waar hij op elk moment van de nacht staat en hoe vol de maan is kun je plannen met de website en app TPE (The Photographers Ephemeris) of Photopills.
Schemerperiodes
Hoe laat kun je op pad? Dat heeft te maken met het tijdstip in het jaar. Immers, de zon gaat in de zomer later onder dan in de winter en dus is het dan ook later donker. Nadat de zon is ondergegaan kennen we drie schemerperiodes voor dat het volledig nacht is:
Civiele Schemering
De zon is nu tussen de 0° en 6° onder de horizon. Hij is weliswaar ondergegaan maar het is nog licht genoeg om een boek te lezen. Het eind van de civiele schemering kan het licht blauwachtig worden onder bepaalde omstandigheden, het ‘blauwe uurtje’.
Nautische Schemering
De zon is nu tussen de 6° en 12° onder de horizon. De eerste sterren worden zichtbaar (meestal als eerste planeten als Venus en/of Jupiter) en de horizon is nog goed te zien. Op zee kunnen ze nu op zowel sterren als horizon oriënteren. De menselijke verlichting gaat aan maar de lucht is nog duidelijk blauw, de camera kan zelfs nog de laatste kleuren van de zon vastleggen. De maan is nu nog niet zo fel t.o.v. de lucht zodat je nu het makkelijkste zowel de maan goed in detail als het landschap kunt fotograferen.
Astronomische schemering
De zon is nu tussen de 12° en 18° onder de horizon. Voor ons lijkt het inmiddels al echt nacht alleen als je foto’s gemaakt in deze schemering vergelijkt met die in de volle nacht zie je duidelijk verschil.
In de zomermaanden komen wij in Nederland niet uit deze schemerperiode, wij hebben dan officieel geen volledige nacht! Overigens is dit wel sterke locatie gebonden, zo komt Schiermonnikoog van 31 mei t/m 12 augustus niet uit de astronomische schemering terwijl het zuidelijkste puntje van Zuid Limburg gedurende zelfs de zomer nog een heel klein stukje échte nacht houdt.
De nacht
Pas als de zon onder de 18° onder de horizon staat is er officieel geen invloed meer van zonlicht op aarde en spreken we van de volledige nacht.
Aan het eind van de nacht komen weer de astronomische, nautische en civiele schemering alvorens de zon opkomt. Ook daar moet je rekening mee houden.
Tijdstip in het jaar
De schemerperiodes verlopen natuurlijk door het jaar. Kun je in de wintermaanden al na het avondeten op pad, in de zomermaanden kun je alleen in Zuid Limburg rond 24:00 een beetje van de nacht genieten. Niet voor niets dat het nachtfotografie seizoen vooral in de herfst en winter plaatsvindt. Dan is het ook nog eens kouder en kun je zelfs nog enigszins op tijd naar bed.
Overige tutorials nachtfotografie
In deze uitgebreide reeks tutorials over nachtfotografie ga ik in op de volgende onderwerpen:
Geef een reactie