Lichtvervuiling is één van de meest irriterende facetten aan nachtfotografie, zeker in Nederland. Het liefst zou ik willen dat iedereen ’s nachts het licht uitdoet maar dat is een utopie. Omdat het nachtelijke licht vaak door bepaalde soort lampen komt is het mogelijk om een groot deel van de menselijke verlichting weg te filteren. Benro heeft daarvoor de True Night filter ontwikkeld, reden om deze eens goed te testen!
Deze review is eerder verschenen bij CameraNU.nl.
Inhoudsopgave
Nederland: overspoeld door licht
Mensen die mij kennen weten dat ik ambassadeur ben van de Nacht van de Nacht en zoveel mogelijk in mijn nachtfotografie statements wil maken tegen lichtvervuiling. Het menselijke nachtelijke licht is niet alleen van grote invloed op fauna zoals trekvogels die gedesoriënteerd raken of nachtvlinders die maar ook op het milieu door het enorme energieverbruik. En niet in de laatste plaats is de invloed van onze 24/7 verlichting ook van grote invloed op ons mensen: mensen slapen slechter in het door licht overspoelde westen van ons land dan in het oosten. Maar niet alleen de rustende mens heeft er last van… wat dacht je van de wakende nachtfotograaf? Nederland is – een discutabele eer – het meest lichtvervuilde land ter wereld!
Work-around voor licthvervuiling
Als professioneel nachtfotograaf ben ik graag in Scandinavië aan het werk omdat daar de nacht nog echt donker is. Toch ligt er voor mij een belangrijke taak in Nederland weggelegd… juist hier zie ik het als mijn plicht om mensen te wijzen op hoeveel licht er in ons land ’s nachts aanwezig is en wat de enorme impact is. En dus ben ik heel veel in Nederland op pad in de nacht.
Voor mij is lichtvervuiling een doel maar voor de meeste andere nachtfotografen is het een vreselijke gele zweem over het beeld. Waar je in Nederland ook fotografeert, zelfs op het donkere Schiermonnikoog, overal is de invloed van het menselijke licht als een vieze warme deken op het beeld zichtbaar.
Als work-around gebruiken de meeste fotografen de truc om de witbalans op 3000K á 3500K te zetten. Nee, de lichtvervuiling is dan zeker niet weg maar omdat je foto extra blauw is valt het minder op. Deze truc gaat goed zo lang je geen werkelijke kleur in het beeld hoeft te hebben, zolang het niet erg is dat alles té blauw wordt. Toch is er tegenwoordig een nettere manier.
True-Night-filter
De naam zegt het al, een ‘echte’ nacht filter. Benro heeft een True Night Filter in hun top Master serie ontwikkeld die precies een deel van het licht wegfiltert, juist dat deel waarin het grootste deel van de lichtvervuiling zit. Het grootste deel van het licht waar we aan de hemel als fotograaf zo’n last van hebben komt door natriumlampen. Deze lampen zenden licht uit in een heel specifiek deel van het lichtspectrum, namelijk in de golflengte van 575nm á 600nm wat overeenkomt met het kenmerkende geel/oranje licht. Benro heeft een filter ontwikkeld die precies dit deel van het spectrum niet doorlaat door middel van speciaal didymium glas. Wanneer in het beeld geen licht in dit spectrum aanwezig is zou het beeld met en zonder filter gelijk moeten zijn terwijl bij meer lichtvervuiling het geel/oranje licht verdwijnt.
De filter is een paars/roze achtige glasplaat die zowel als schroeffilter te koop is (voor 77mm en 82mm) als vierkante plaat voor het 100mm filterhouder systeem. Ikzelf werk met de vierkante plaatfilter, deze voelt zeer solide en stevig aan en past perfect in iedere filterhouder. De hoekjes zijn afgerond en dus geen onverwachte sneeën in je vingers of kapotte handschoenen.
Hoewel ik als ambassadeur van de nacht natuurlijk in essentie zou willen dat zo’n filter überhaupt niet eens nodig zou mogen zijn ben ik natuurlijk best blij als nachtfotograaf dat er nu een mogelijkheid is om op fijnere manier om te gaan met de menselijke drive naar daglicht. Reden om deze filter eens goed aan de tand te voelen.
Filter vs work-around
In eerste instantie ben ik benieuwd in hoeverre er veel verschil te ziens is tussen de 3500K-truc en de true night filter.
Wat opvalt is, om de foto mèt filter net zo licht te krijgen als zonder foto de ISO een volledige stop opgehoogd moest worden. Natuurlijk had ook de sluitertijd 2x zo lang gekozen kunnen worden of de diafragmawaarde verlaagd maar om de scherptediepte èn beweging van de sterren gelijk te houden is gekozen voor een ophoging van de ISO. Dat betekent dus dat hier de helft van het licht is weggefilterd met het True Night filter, oftewel, de lichtvervuiling bepaalde in dit geval dus de helft van het aanwezige licht! Dat is best schrikbarend.
Verder is te zien dat met de 3500K-truc het lichtvervuilingsprobleem redelijk te tackelen is, hoewel beide beelden toch nog een andere uitstraling hebben wat kleur betreft. Wanneer is deze filter dan wel noodzakelijk?
Grote verschillen
Eenmaal aan de slag met deze filter blijken de verschillen enorm te zijn. Omdat onze ogen enerzijds zo gewend zijn aan een lichtvervuilde nachtelijke hemel maar belangrijker nog omdat onze ogen ’s nachts nauwelijks kleur waarnemen hebben wij niet door hoeveel lichtvervuiling er om ons heen is. Bijna ieder beeld wat ik maakte zonder filter en wat er best prima uitzag bleek een enorme transformatie te ondergaan wanneer de filter werd gemonteerd.
Het is niet zo dat sterren meer zichtbaar worden, immers er komt geen licht bij. Alleen omdat uit de lucht de gele zweem wordt weggefilterd, wordt de hemel donkerder terwijl het sterrenlicht gelijk blijft. Het licht/donker contrast wordt groter dus zijn sterren beter zichtbaar!
Correctie in belichting
Zoals in te zien is, bleek voor mij dat het werken met de filter een enorm meerwaarde te hebben. Zonder de witbalans te hoeven veranderen krijg je nu een diep blauwe sterrenhemel waarin sterren veel beter uitkomen. Wat je ook merkt is dat je de belichting wel constant moet corrigeren, afhankelijk van de hoeveelheid lichtvervuiling is dat voor mij 2/3 tot 1 1/3 stop. Wanneer je al hoog in de ISO zit met laag diafragma en lange sluitertijd is dat soms even puzzelen waar je die gemiddeld extra stop vandaan moet halen. Maak je de sluitertijd tweemaal zo lang dan loop je het risico op bewogen sterren in beeld, een lager diafragma moet je wel hebben in je objectief en dus is het vaak de ISO die nog een extra stop omhoog moet. Natuurlijk zorgt dat voor meer ruis maar bedenk wel dat door een hogere lichtgevoeligheid ook zwakke sterren beter uitkomen!
Werkt het altijd?
Nee helaas niet. Voor mij is het een geweldige filter voor kraakheldere sterrenhemels om de gele zweem uit de nacht te krijgen. Maar op het moment dat er bewolking bij komt kijken kun je gele wolken niet ineens wit krijgen.
Bij bewolking zie je dat wel degelijk een stuk van het licht wordt weggefilterd maar dan blijkt dat lang niet al het licht van de menselijke lampen precies in het spectrum valt waar de Benro filter filtert. Zo blijft er een vieze rode zweem over wanneer het geel en oranje eruit wordt gehaald. Bewolking, zeker dichtbij de lichtbron, zorgt in sommige gevallen helaas voor lelijke kleuren bij gebruik van het filter. Ook wanneer de lichtbron direct in beeld komt werkt de filter niet lekker. Dan krijg je al snel dezelfde vies rode kleur.
Ik heb de filter ook gebruikt met volle maan op Schiermonnikoog om te kijken of er dan nog lichtvervuiling te zien is en dus effect. Immers, de maan schijnt zó fel dat het eigenlijk de meeste lichtvervuiling overstraalt.
Aan instellingen lijkt er weinig anders te zien maar de kleur is wel degelijk anders. Toch is het eindresultaat van zonder filter met witbalans correctie nagenoeg gelijk aan de foto met filter. Alleen aan de rode straatlantaarn links is een klein verschil te merken.
True Night Aurora: wow!
En zo heb ik mijn tijd samen met het filter doorgebracht. Zeker zie ik effect, vooral bij heldere sterremhemels is het effect enorm en komende sterren een stuk beter door. Maar toen ik Noorderlicht in Noorwegen ging fotograferen zag ik dat ik eigenlijk niet zonder kon.
Noorderlicht met Benro True Night filter, nu blijkt dat je eigenlijk niet zonder kan. De lucht is hier namelijk mooi blauw maar het noorderlicht heeft nu de goede, meer groene, kleur.
Conclusie
Nogmaals, als ambassadeur van de Nacht van de Nacht vind ik het in essentie treurig dat er zo’n filter nodig is om de ‘echte’ nacht te laten zien maar als nachtfotograaf kan ik hiermee juist laten zien hoe erg lichtvervuiling. Ik kan nu voor een heel groot deel hetzelfde beeld creëren alsof er geen lichtvervuiling aanwezig is en dat is een enorm krachtig middel!
Haalt deze filter alle lichtvervuiling eruit? Nee, zeker niet. Reflectie tegen bewolking en direct licht houden een soort paarse / rode zweem over maar worden zeker niet kleurloos. Bij heldere sterrenhemels werkt het echter enorm goed, zeker als je niet midden in het kassencomplex gaat staan. Alles heeft zijn grenzen maar als je die eenmaal kent kun je met dit filter enorm gave dingen doen. Voor wat betreft scherpte of contrast verlies heb ik niets kunnen bespeuren. Natuurlijk is nachtfotografie niet de tak van sport waarbij absolute scherpte van grootste belang is maar toch is het fijn dat de filter geen afbreuk doet aan de beeldkwaliteit.
Bedenk dat je wel nóg hoger in de ISO zal moeten omdat je best wat licht kwijt bent. Maar dat heeft de echte nachtfotograaf er zeker voor over. Ook tijdens het blauwe uurtje zal dit filter grote diensten kunnen bewijzen. De filter is te koop als zowel opschroefvariant als 100mm plaatfilter voor in een filterhouder. In de nacht werk je waarschijnlijk toch niet met andere filters dan deze en dus zal schroef wel net zo handig zijn. Maar als je de filter ook in het blauwe uurtje wil gebruiken of op andere momenten toch een combinatie wil maken met bijvoorbeeld een grijsverloopfilter dan is een plaat voor in je houder misschien wel net zo makkelijk.
Al met al ben ik enorm tevreden. Hij is niet goedkoop en met de witbalans truc kun je een heel eind komen. Maar als je echt verder gaat in de nachtfotografie van sterrenhemels kan het eigenlijk niet anders dan dat dit filter ’s nachts mee op pad gaat. Nu nog zorgen dat je niet uit macht der gewoonte je filterhouder uit de tas gooit voor je op pad gaat. Been there…
Pluspunten
- Hele goede oplossing voor de gele lichtvervuilingszweem aan heldere sterrenhemel.
- Solide en stevige glasplaat, echt onderdeel van de Top Master serie.
- Komt in een goede hoes.
- Te koop als zowel schroeffilter (maten 77mm en 82mm) als plaatfilter voor 100mm filterhouder.
- Plaat past perfect in het nieuwe Benro FH100M2 filtersysteem.
- Zorgt voor perfecte kleuren bij noorderlicht.
- Geen waarneembare afname van scherpte of contrast.
Minpunten
- Haalt niet alle lichtvervuiling weg, je houdt vaak in de hoeken nog een paars rode zweem over.
- Werkt minder mooi in combinatie met veel wolken of de lichtbron in beeld.
Geef een reactie