Natuurfotografie:
van inspiratie naar wetenschappelijk…

Als je dit leest ben ik net 3 dagen terug uit Groenland. Voor mij was dit de eerste keer naar dit uitgestrekte en meest desolate land wat je je maar kunt voorstellen. De reden was deze niet puur fotografisch hoewel de camera uiteraard is meegegaan en ik zoveel mogelijk tijd buiten heb gespendeerd. Met -15, pak sneeuw en harde wind was het soms ploeteren maar ik merk dat ik steeds meer ga houden van dit extreme klimaat. Maar nogmaals, dit was niet de reden. Ik was, samen met mijn fotomaatje Finn als onze reisorganisatie Taiga Travel, gevraagd voor een presentatie van onze Arctic Aurora Chase in het kader van Scientific Tourism. En dat in Groenland, dan zeg je geen nee. Toch?

SciTour

Binnen de kaders van het Europese programma ‘Northern periphery and arctic programme‘ heeft het Arctic Centre – University of Lapland samen met Multinational Tourism Institute – University of Lapland, University of the Highlands and Islands, Schotland, Hornafjordu Research Center, University of Iceland, Iceland en Greenland National Museum, Greenland het SCITOUR (Scientific Tourism) project opgezet om wetenschap en toerisme meer te koppelen en toeristen een meer educatieve belevenis te geven waarbij er ook echt wat geleerd wordt. Daarvoor wordt een platform opgericht onder de naam Wonder Seekers – Expanding minds als soort keurmerk voor activiteiten die een wetenschappelijke basis hebben of waarbij de wetenschap gebruikt wordt om deelnemers te onderwijzen. Allemaal een hele mond vol en doet mij erg denken aan mijn eigen tijd in de academische wereld. Jaja, ik was niet altijd fotograaf maar ben van de Wageningen Universiteit gekomen als statisticus.

Binnen dit SciTour project zijn een aantal partners opgenomen die meedenken in het hele proces en als klankbord worden gebruikt. Uit Noorwegen is dit Whale2Sea uit Andenes die de inkomsten van toerisme gebruiken voor walvis onderzoek en mensen mee laten doen in het verzamelen van data (citizen science) en wij als Taiga Travel die de wetenschappelijke data van o.a. de noorderlicht verwachtingen gebruiken om mensen te onderwijzen in het proces van chasen tijdens onze Arctic Aurora Chase. Je kunt je voorstellen dat we erg blij zijn op deze positie, als Nederlanders actief in het arctisch gebied. Toen ons werd gevraagd of we voor het project mee wilden naar Groenland om daar tijdens de Greenland Science Week een presentatie te geven tijdens de speciale SciTour sessie over onze manier van werken hebben we dan ook geen moment geaarzeld.

Doel van natuurfotografie

Het doel voor mensen die natuurfotografie bedrijven is heel divers. Voor de één is het een uitlaatklep naast het jachtige dagelijkse leven, vaak achter een computer. Voor de ander een manier om zich uit te drukken, een (kunst)uiting. Een derde wil zijn/haar omgeving informeren of inspireren, dat kan zijn over de schoonheid van natuur maar ook om urgente zaken aan de kaak te stellen, mistanden aan het licht of gevaren in beeld te brengen.

Beroepsmatig bestaat natuurfotografie vaak uit het doen van opdrachten, veelal in beeld brengen van soorten of gebieden voor bijvoorbeeld tijdschriften, overheden of (natuur)organisaties. Informeren namens een derde partij.

Daarnaast houden veel natuurfotografen zich ook direct bezig met informeren middels publicaties, lezingen of webinars. Dat kan ook verder gaan richting educatie, denk aan workshops, praktijkboeken en cursusreizen. Deze laatste doelstelling van natuurfotografie komt misschien nog wel het dichtst bij het idee van wetenschappelijk toerisme, immers, de deelnemer wordt wat geleerd op het gebied van fotografie. De deelnemer gaat met meer kennis naar huis dan hij/zij is gekomen en in plaats van informeren is leren het doel.

Toch komt natuurfotografie nog niet echt in de buurt van wetenschap, het gebruikt natuurlijk veel wetenschappelijk inputs als data en modellen evenals natuurkundige kennis van de camera en biologische kennis van natuur maar het blijft vaak bij gebruik. Let wel, dit is geen waardeoordeel, slechts een vaststelling. Ik zeg ook niet dat dat zou moeten, de invulling en doelstelling van natuurfotografie is voor iedere beoefenaar een persoonlijke keuze.

Science based toerism

Dat onze chase reis meer gaat in de richting van gebruik van wetenschap dan een workshop was voor de projectgroep wel duidelijk. De deelnemers wordt niet alleen geleerd tijdens voorbereidingsbijeenkomsten over het fotograferen in de nacht en van noorderlicht, we beginnen de chase met uitgebreide workshops over de interpretatie van data en modellen van weer en noorderlicht met volledige achterliggende fysica van zonneactiviteit, zonnewind, interferentie met het aardmagnetisch veld, verschillende deeltjes en de kleurenspectra, etc. Verder gaan we uitgebreid in op de interpretatie van de geografie, leren we plekken te lokaliseren met weinig lichtvervuiling, gaan we in op de verschillende schemerperiodes, e.v.a.

Anders dan bij een workshop waar het leren een doel is, is het echter hier de bedoeling dat de deelnemer zelf met deze kennis aan de slag gaat het het chase proces zelfstandig gaat doen waarbij wij als achtervang en begeleiding optreden, niet als leiding. Doel van de activiteit is niet alleen het aanleren van kennis maar zelfs het gebruik van de kennis. Zonder de geleerde kennis kan de chase simpelweg niet plaatsvinden. Op die manier gebruiken wij de wetenschap en m.n. het combineren van verschillende disciplines voor de hamvraag: welke plek heeft vanavond de beste potentie voor het beeld wat ik in gedachten heb.

Nieuwe inspiratie tot ontwikkeling

Toch vraag ik me af of ik niet nog meer kan doen met de wetenschap en science based toerisme. Ik heb een hardcore onderzoekersachtergrond en mijn drive naar kennis bepaalt in hoge mate mijn manier van beoefenen van natuurfotografie. Dan denk ik aan de manier waarop ik mij volledig inwerk in de onderdelen van de ecologie, meteorologie en astronomie die passen in mijn projecten. Maar er is wellicht nog meer mogelijk, denk aan het delen van foto’s met wetenschappers voor het in beeld brengen van bijvoorbeeld klimaatverandering, opbouw ecologie, etc.

Dankzij het volgen van de verschillende lezingen en het luisteren naar de onderzoekers in Groenland heb ik veel nieuwe inspiratie opgedaan. We hebben nog geen concrete ideeën, alles moet nog rustig bezinken en het moet nog borrelen. Maar ik merk wel dat ik, ondanks dat ik inmiddels al bijna 15 jaar beroepsmatig fotograaf ben, mijzelf continu de vraag blijf stellen over de richting waarin ik mij verder wil ontwikkelen. Het zijn kleine stappen maar ik denk wel heel belangrijk. Ze zeggen wel eens, stilstand is achteruitgang. Zover zou ik niet willen gaan, immers, voor de meesten blijft natuurfotografie een heerlijke uitlaatklep waarbij ontspanning en verwondering een hoger doel heeft dan per se ontwikkeling. Maar voor mij persoonlijk is het wel belangrijk en dankzij deze week in Groenland, omringd door onderzoekers uit de Arctische landen, heb ik weer nieuwe inspiratie opgedaan… Nog geen idee hoe en wat, maar er gaan vast en zeker nieuwe ontwikkelingen komen.

En jij?

Wat is jouw doel voor natuurfotografie? Waarom ga jij de natuur in en waarom maak jij foto’s? Puur voor de lol? Om de natuur te leren kennen? Om haar schoonheid te ontdekken? Om anderen te informeren? Om anderen iets te leren? Alles is goed maar ik ben gewoon heel benieuwd, laat het hieronder weten!

Johan

PS Ondanks dat ik met eigen ogen klimaatverandering heb kunnen zien ben ik mij ten volle bewust van het feit dat ik met het gebruik van vliegtuigen heb meegeholpen aan diezelfde klimaatverandering. Daarom compenseren wij als Taiga Travel standaard al onze gereisde kilometers met auto en vliegtuig dubbel aan CO2 via Trees for All. Je kunt bij hun zelf berekenen wat je aan CO2 hebt uitgestoten en via een donatie deze compenseren of, zoals wij, zelfs dubbel compenseren.