Zonsop- of -ondergang met strakblauwe hemel… wat nu?

Ken je dat? Dat je vroeg opstaat voor een prachtige zonsopkomst maar eenmaal op locatie aangekomen blijkt er geen wolkje aan de hemel te staan? Of dat je helemaal je hoop hebt op een mooi landschappelijke zonsondergang en de hemel is strak en strakblauw? Ik hoor wel eens dat een strakblauwe hemel de op één na saaiste lucht is (alleen een strak grijze hemel is nog erger). Wat nu? In deze tutorial geef ik een viertal tips wat je kunt doen met een saaie blauwe lucht en een intense zon.

Twee bergeenden in het laatste tegenlicht bij een wolkeloze zonsondergang. Door het gebruik van een telelens en de zon net buiten beeld te houden maak ik dankbaar gebruik van het goudgele tegenlicht.

Een fotografische wijsheid…

Met het risico dat ik beticht zal worden van zelfbevlekking wil ik toch beginnen met een fotografische wijsheid die ik vaak aan mijn cursisten doorgeef: “het is niet altijd mogelijk om iedere foto te maken maar het is wel altijd mogelijk om een mooie foto te maken”. En dan meteen een tweede wijsheid erachteraan als ik dan toch bezig ben: “fotografie gaat niet om de mooiste locatie, het mooiste licht of het mooiste onderwerp maar om het mooiste beeld hier en nu.”

Met deze twee wijsheden in mijn achterhoofd ga ik dan ook onder iedere omstandigheid op zoek naar mogelijkheden. Ik besef mij dat een strakblauwe hemel wellicht teleurstellend is voor de landschapsfotografen onder ons die dol op groothoek zijn. Maar als je dat durft los te laten zijn er heel veel verschillende mogelijkheden die juist alleen ontstaan tijdens deze omstandigheden van zonsop- of zonsondergang zonder enige wolk. Hieronder een aantal mogelijkheden maar er is natuurlijk veel meer mogelijk. Hopelijk voel je je hiermee wat geïnspireerd om zelf ook onder deze omstandigheden op pad te gaan.

#1 Gebruik het warme meelicht

Meer licht is in essentie behoorlijk saai omdat je geen contrasten van schaduw en licht partijen hebt. Toch is dit een hele mooie ontsnapping bij knoeperd hard zonlicht overdag. Echter, wanneer de zon bijna ondergaat of net op is, strijkt hij met zijn warme licht over de wereld en geeft met meelicht een hele warme tint aan je landschap.

Vlak voor zonsondergang fotografeer ik met het licht mee. De warme tint van het lage zonlicht zorgt voor een hele goudgele glans over je landschap. Natuurlijk ben ik enorm blij met de maan want anders was de blauwe lucht wel heel erg saai geworden.

#2 Gebruik het gouden tegenlicht

Ik heb al eens eerder een tutorial geschreven over het gouden tegenlicht en hoe je daarmee kan werken in combinatie met een telelens. Dat hoef ik hier niet meer allemaal te herhalen maar de essentie is wel dat dit soort beelden juist mogelijk zijn wanneer de zon laag staat en er dus ook geen wolken zijn zodat de zon hard tegenlicht geeft. Wanneer er dus geen wolken zijn aan de hemel is dit een van mijn soorten fotografie die ik graag inzet.

Het gouden tegenlicht gebruikt om brandrandjes te creëren bij de moeraswespenorchis. De donkere achtergrond komt omdat ik schuin van boven richting de grond fotografeer in de verte. Deze grond werd niet meer belicht door de zon.

Een schelp in het zand gefotografeerd met 500mm telelens en de zon net buiten beeld gehouden. De flair van de telelens geeft de goudgele sfeer, zie de tutorial voor meer details.

#3 Ga op zoek naar strijklicht

Strijklicht is licht wat over een oppervlak strijkt waardoor de reliëfs goed zichtbaar worden door het verschil in verlichte delen en schaduw delen. Hoe lager het zonlicht, hoe mooier het strijklicht. Dit is dus uitstekend te doen wanneer er geen wolken aan de hemel zijn tijdens zonsop- of -ondergang. Let wel op: het laatste kwartier voor zonsondergang of het eerste kwartier na zonsopgang zie je wel de zon aan de hemel maar is er ineens geen strijklicht meer of nog niet. Dan zie je ook geen schaduwen meer van jezelf. Het mooiste strijklicht begint dan ook zeker 3 kwartier voor zonsondergang of een kwartier na zonsopkomst.

Een woestijnlandschap op het strand. De zon komt van links maar door de lage zonnestand zie je niet alleen de mooie schaduw van de zeeraket maar ook de schaduwen in de ribbels van het zand.

zandribbels op het strand van Schiermonnikoog bij warm laag ochtendlicht; sand ripples on the beach of Schiermonnikoog in hot low morning light

#4 werk met silhouetten

De laatste tip die ik voor je heb is om te gaan werken met silhouetten. Daarbij kun je de zon zelf in beeld brengen waardoor je het grootste licht donker contrast creëert dat er mogelijk is maar zelfs tegen de lichte lucht krijg je een bijna zwart onderwerp wanneer je richting de zon fotografeert.