Ik geef veel lezingen bij fotoclubs en het grappige is dat ik soms op heel dogmatische ideeën stuit, met name als het gaat om landschapsfotografie. Gevoelsmatig moet een landschapsfoto gemaakt zijn met groothoek (de hele wereld moet erop staan), grote scherptediepte (de hele wereld moet ook scherp zijn) en een liggend beeld. Niet voor niets heet de pagina oriëntatie in Word ‘landscape’ als het gaat om een liggende pagina. Maar waarom zou je geen staande landschapsfoto’s maken? Sterker nog, juist met een staand beeld kun je een heel andere impressie overbrengen.
Inhoudsopgave
Waarom zijn landschappen zo vaak liggend?
Eigenlijk is dat best logisch. Een landschap zien wij als een weids uitzicht om ons heen. Bedenk dat je op het strand staat of in de bergen. Je kijkt van links naar rechts en zover het oog reikt zien je land. We kijken veel minder omhoog of omlaag als we naar het landschap kijken en dus is het logisch dat je al snel een liggend beeld maakt. Komt daar nog eens bij dat een camera vee; makkelijker vasthoudt liggend dan staand (of je moet een grip hebben) dan snap je waarom het merendeel van jouw foto’s (en je bent niet de enige) liggend is in plaats van staand.
Oriëntatie is meer dan staand of liggend
Natuurlijk zul je een staande beelden maken als je te maken hebt met onderwerpen die wel heel erg smeken om een staand beeld. Denk aan hoge bomen of een mooie wolk hoog boven je.
Wat we echter vaak vergeten is dat de oriëntatie van je beeld, staand of liggend (‘portrait’ of ‘landscape’), een veel grotere impact heeft dan of je onderwerp er goed oppast. Zie de voorbeelden hieronder:
Wat je in de voorbeeld zag is dat een liggend beeld de breedte en weidsheid benadrukt terwijl een staand beeld de hoogte en diepte. Dit kun je als fotograaf actief inzetten. Wil je de diepte benadrukkken, ervoor zorgen dat de kijker echt de verte inkijkt, of juist omhoog, dan kun je kiezen voor een staand landschap.
Staand & groothoek: extreem perspectief
Als je met groothoek werkt heb je te maken met een enorme beeldhoek. Denk aan lenzen als 16-35 voor fullframe of 10-20 voor APS-c (grop) met een effectieve beeldhoek van ca. 95graden (horizontaal) (bron: https://en.wikipedia.org/wiki/Angle_of_view). In de breedte valt dat niet zo op maar als je 95graden verticaal gaat zetten creëer je een extreem perspectief. Onderin de foto lijkt het alsof je bovenop je landschap kijkt terwijl je bovenin de foto recht vooruit lijkt te kijken. Het perspectivische verkleiningseffect van groothoek (zie hier voor uitgebreide tutorial) komt daardoor nóg extremer naar voren.
Dit extreme perspectief heeft ook alles te maken met de plaatsing van de horizon.
Combinatie met plaatsing horizon
De reflectievoorbeelden waren vrij eenvoudig, een perfecte reflectie zorgt voor een logische plaatsing van de horizon in het midden. Maar als je een ander landschap hebt zul je merken dat je de gevoelsmatige impact van diepte en hoogte nog verder kunt benadrukken door ook nog eens te spelen met de plaatsing van je horizon. Kijk maar eens naar deze voorbeelden:
Beeldverhoudingen
De meeste camera’s maken tegenwoordig foto’s in 2:3 verhouding. Toch heb je misschien wel eens gehoord dat fotografen andere beeldverhoudingen gebruiken om bepaalde impressie te benadrukken. Zo wordt een liggend landschap vaak gecropt (gesneden) naar 16:9 om een nóg breder beeld te krijgen. Door deze meer panoramische uitsnede benadruk je nóg meer de weidsheid en breedte van je landschap.
Voor staande foto’s maak ik ook vaak gebruik van verschillende beeldverhoudingen. Zoals een liggend beeld vaak niet small genoeg lijkt, oogt een staand beeld vaak té smal en daardoor te krap. Daarom snij ik staande beeld regelmatig naar het iets minder smalle 4:3 (eigenlijk 3:4) verhouding.
Bij bovenstaand beeld was duidelijk waar het randje zou moeten verdwijnen na snijden. Maar soms is dat niet altijd even logisch en kan je verschillende foto’s ‘maken’ door te snijden.
Je ziet dat je met je uitsnede en plaatsing van de horizon een heel andere beeld met ander ‘verhaal’ kunt vetellen. Speel daar dan ook lekker mee.
Hopelijk maak je na het lezen van deze tutorial eens wat vaker een staand landschapsbeeld. Of, zoals ik een arrogante Amerikaanse natuurfotograaf ooit eens hoorde zeggen: “ik maak al mijn beelden in staand èn liggend want als de National Geographic de foto wil gebruiken als middenspread heb ik hem liggend terwijl als ze hem als cover foto willen dan heb ik hem ook staand.”
Ik zou zeggen… doe er je voordeel mee.
Johan
Geef een reactie