Werken in projecten
~ Een jaar op de Waddeneilanden ~

Sinds 10 jaar reis ik meermalen per jaar af naar de Waddeneilanden. Mijn grote passie voor Schiermonnikoog en Ameland heb ik langzaam uitgebreid met Terschelling en Vlieland. Ieder jaargetijde heeft zijn kenmerken en typische beelden. Van de winterse landschappen en de diep donkere nachten, via de ontluikende lente waddenflora met het warme licht naar de zomerse orchideeën om vervolgens door te reizen naar het dieprode zeekraal in de herfst en de najaarsstormen terug naar de kou van de winter. In dit ‘ongoing project’ ben ik steeds op zoek naar nieuwe kennis, nieuwe ideeën, nieuwe invalshoeken, nieuwe omstandigheden en vooral nieuwe beelden om het verhaal van de eilanden te vertellen.

Fotografie als doel

In het begin draaide natuurfotografie bij mij om fotograferen in de natuur, rondstruinen om alles wat mij opviel vast te leggen. Mijn destijds vriendin (inmiddels vrouw) komt van Ameland en met mijn camera ontdekte ik het waddeneiland. Ik leerde bloemen kennen en wilde die fotograferen, ik zag spectaculaire landschappen en wilde die fotograferen en ontmoette vogels en wilde die fotograferen. Na iedere foto was ik content, ik had een onderwerp gezien en was erin geslaagd er een beeld van te maken. Mijn foto’s waren het doel op zich.

Je eigen beelden namaken

Langzamerhand kwam het besef dat ik mijn eigen beelden aan het namaken was, ik was dol op zonsopkomsten en dus kreeg ik een enorm archief met zonsopkomsten. Ik was dol op de embryonale duinen op Schiermonnikoog en ik worstel mij nog steeds door de duizenden beelden ervan. Soms waren beelden zó mooi dat je ze toch moeilijk niet kon maken? En toch besefte ik dat ik onder dezelfde omstandigheden steeds naar dezelfde plekken ging. Mijn archief breidde zich uit maar vernieuwde zich nauwelijks, hoogstens dat oude beelden werden verbeterd, nieuwe beelden kwamen er niet bij. Bekende trucjes werden verbeterd en ik merkte aan mijzelf dat ik bepaalde technieken zó goed ging beheersen dat ik té snel naar bekende beelden greep omdat ik wist dat het werkte. Prima resultaten maar steeds minder voldoening.

Waarom fotografeer je?

Dan komt de vraag; waarom fotografeer je? Wat wil je met je beelden bereiken? Want niet alleen op de eilanden zag ik telkens dezelfde beelden terugkeren, ook in mijn andere onderwerpen. Dan kun je twee dingen doen: nieuwe onderwerpen of plekken opzoeken of bekende plekken op nieuwe manieren benaderen (denk aan andere omstandigheden, andere technieken of andere invalshoeken). En hoewel het tweede mij veel interessanter klinkt dan het eerste bleef er een gevoel van onbehagen. Natuurlijk zou ik daarmee het probleem hebben opgelost van vernieuwende fotografie, de vraag ‘waarom’ blijft onbeantwoord. Tja, waarom fotografeer ik eigenlijk? Niet om workshops te geven, niet om reizen te begeleiden, niet om mooie plaatjes te schieten en zelfs niet eens omdat ik het zo enorm leuk vind. Maar waarom dan wel? Ik wist dat als ik het antwoord daarop zou kunnen ontwarren, ik mijzelf eindelijk dé mogelijkheid zou kunnen geven om vol enthousiasme aan het werk te kunnen gaan.

Fotografie als middel

Hoe langer ik er over nadacht, hoe meer het mij duidelijk werd. Als fotografie voor mij een doel zou blijven zou ik daar, net als op mijn andere werkzaamheden in het verleden, op uitgekeken raken. Fotografie moest veranderen van doel naar middel. Maar een middel van wat? Om wat te bereiken?
Het grappige is dat het antwoord mij eerder vond dan andersom. Ik merkte dat ik mijn lezingen steeds anders in ging kleden. Ging het in het verleden veel over ‘hoe’ ik fotografeerde, zo ging het later steeds meer over ‘wat’ ik fotografeerde en vooral welke verhaal ik ermee wilde vertellen. En notabene tijdens één van mijn lezingen over de Nederlandse delta, besefte ik mij wat ik wilde: met mijn beelden verhalen vertellen, boodschappen overdragen, kennis overdragen en diversiteit laten zien. Fotografie als middel voor mijn verhalen. En daarmee lag voor mij de weg open om die beelden te gaan maken die ik normaal niet zou maken, er vrede mee te hebben dat bepaalde beelden al klaar zijn en juist op zoek te gaan naar de gaten in mijn projecten.

Werken in projecten

Ook bracht mijn inzicht veel rust. Wilde ik vroeger ieder moment van de dag op pad om maar niets te missen (om vervolgens erachter te komen dat ik nog steeds hetzelfde deed als het jaar ervoor), tegenwoordig heb ik mij gefocust op een paar projecten. Een paar hoofdonderwerpen waarin ik mij verdiep, uitdiep en vooraf bepaal welke beelden ik wil maken om mijn verhaal te vertellen.

Zo kan ik nu eindelijk genieten van mooi licht zonder te hoeven fotograferen, simpelweg omdat het dan even niet past in mijn projecten. Ik werk steeds gerichter en planmatiger, zelden nog ad-hoc. Mijn doel is mijn verhaal en mijn fotografie, net als schrijfwerk, het middel.

Een jaar op de Waddeneilanden

En zo is ook mijn ad-hoc fotografie op de eilanden veranderd in een planmatig project waarbij ik heel gericht op pad ga om gaten te vullen in mijn fotografie en specifiek beelden te schieten die ik nodig heb om mijn verhaal te vervolmaken. Of ze nou prijswinnend zijn of niet, of ik ze nou mooi vind of niet, is allemaal irrelevant geworden. Een verhaal moet verteld worden met goede beelden en die wil ik maken.

‘Een jaar op de Waddeneilanden’ geeft aan dat ik compleet wil zijn in allerlei facetten hoewel het wel mijn facetten zijn, ik ben niet compleet als het over de eilanden gaat. Maar hopelijk wordt het uiteindelijk wel compleet als het over ‘mijn’ eilanden gaat.

Tijdens PiXperience 365 neem ik je in mijn lezing Een jaar op de Waddeneilanden in zaal Passe-Partout op zondag 25 maart mee in mijn project rond de Waddeneilanden. Ik laat je diversiteit zien, neem je mee in ‘mijn’ verhaal en vertel over mijn planmatige aanpak waarmee ik de ontbrekende beelden maak tussen alle ‘mooie’ beelden uit het verleden door.