Deze tutorial is geschreven door Henk Muijs, foto’s door Henk Muijs en Johan van der Wielen.
Het eerste deel van deze tutorialserie ging over het afstellen van de zoeker. En deel 2 ging over met welk oog je kijkt. Is het allemaal gelukt, of kijk je nog steeds door een cirkeltje? Zorg er vooral voor dat je hand niet links of rechts in de weg zit en focus goed op je onderwerp en niet op je hand! In het afsluitende deel kunnen we eindelijk aan de slag met de handmatige scherpstelling.

Inhoudsopgave
Vroeger was alles beter…
Er was een tijd, dat je alleen maar met de hand scherp kon stellen. De camera’s waren toen uitgerust met allerlei hulpmiddelen om dit eenvoudiger en preciezer te maken. De twee meest gebruikte hulpmiddelen waren de splitfocus en het microprisma. En laat museum Johan van de Wielen nou een camera hebben met alle twee. Dus ik kan het gewoon laten zien…


Toen de camera’s werden uitgerust met automatische scherpstelling, zijn die hulpmiddelen op het matglas langzamerhand verdwenen. Zeker na de opmars van de digitale camera’s met een cropsensor. Omdat deze een kleinere zoeker heeft is het matglas helderder gemaakt om toch een helder zoekerbeeld te houden. Voor de duurdere camera’s was vaak een ander matglas te koop.
Gelukkig zijn er in de moderne digitale camera’s andere hulpmiddelen om je te helpen bij het bepalen welk deel van het onderwerp scherp is.
Scherpstel-indicator en oplichtende scherpstelpunten
Een van de eerste digitale hulpmiddelen bij het handmatig scherpstellen bij camera’s met autofocus, was het oplichten van een scherpstel-indicator in de zoeker als de scherpstelling is bereikt. Helaas vinden veel fabrikanten het nodig er ook een irritant piepje bij cadeau te geven. Jullie hebben dat toch hopelijk uitgezet?
Een ander hulpmiddel in de zoeker, is het oplichten van het scherpstelpunt waar op dat moment de focus ligt, als je de ontspanknop half indrukt. Niet bij alle camera’s staat dit standaard aan. Raadpleeg bij twijfel even de uitgebreide handleiding.

Inzoomen
Na de komst van de liveview is het mogelijk geworden om voor de scherpstelling in te zoomen op een bepaald deel van de foto. Het leggen van de scherpte op het juiste punt wordt hierdoor een stuk gemakkelijker. Houd er wel rekening mee, dat je het beeld ziet met open diafragma. De scherptediepte is daardoor op zijn kleinst. Heb je een groot diafragmagetal gekozen, dan zal er in de uiteindelijke foto meer scherp zijn.
Focus peaking
Een relatief nieuw hulpmiddel bij vooral spiegelloze camera’s, maar ook bij de laatste serie spiegelreflexcamera’s met lifeview, is de Focus Peaking. Focus Peaking gaat ervan uit, dat de scherpste delen van de foto het hoogste (peak) contrast hebben. De computer in de camera geeft die delen aan de randen een kleurtje zodat je heel snel kunt zien waar de scherpte ligt. Focus Peaking staat standaard uit bij de meeste camera’s en je zult dus in de menu’s moeten duiken om dit aan te zetten. Daar kun je ook de gevoeligheid instellen en het kleurtje van de focus-peaking. Zo kun je voor iedere situaties de meest opvallende kleur kiezen.

Focus assistentie
Er zijn zelfs camera’s met een focus assist, die geeft niet alleen aan wanneer het scherp is maar ook hoever je van je scherpte afligt en laat zien dat je steeds scherper wordt. Voor fotografie is dit handig maar niet per se noodzakelijk, voor filmen is dit echter een geweldige feature omdat je dan tijdens het filmen je focus kan verleggen zonder risico dat je er doorheen schiet.

Dit was de laatste serie met tips bij handmatig scherpstellen. Ik heb mij beperkt tot de camera zelf. Externe schermen, WiFi koppelingen met een tablet en allerlei loupes voor op je lifeview heb ik buiten beschouwing gelaten. Ook weet ik niet van alle merken en types alle mogelijkheden. Zo schijnt Fuji in een paar camera’s een digitale splitfocus te hebben ingebouwd.
Al met al zie je de camera wereld toch weer terugkeren en het nut van handmatige scherpstelling inzien. In het begin hielpen ze je met halve maantjes, nu met allerlei digitale hoofdstandjes. Geen reden dus meer om niet eens lekker zelf de scherpstelling te regelen!
Peter en Johan: bedankt voor de hulp bij het maken van de foto’s!
Als slot nog even de making off… (de bloopers zou te lang worden).


Serie over handmatig scherpstellen
Henk Muijs heeft drie tutorials geschreven over het handmatig scherpstellen:
Geef een reactie