• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud

Johan van der Wielen ~ Nature Photography

  • Nieuws
  • Galleries
    • Recent photos
    • My 2020…
    • The Diversity of Dutch Nature
    • ~ Impressions ~
    • A Wadden Island
    • Norway ~ Land of Fjords
    • Finland ~ Land of the Taiga
  • Over Johan
    • Over Johan van der Wielen
    • Awards
    • Maak kennis met mijn maatjes
      Henk, Finn en Peter
      • Over Henk Muijs
      • Over Peter le Fevre
        • Over Finn Snaterse
    • Johan in de media
  • blogs/vlogs
  • Tutorials & Reviews
    • Tutorials landschapsfotografie
    • Tutorials macrofotografie
    • Tutorials nachtfotografie
    • Tutorials camera techniek
    • Materiaal & Reviews
  • workshops & reizen
    • Fotoreizen en waddenweekenden
    • Workshops
    • Online fotobespreking
  • Commercieel
  • Bestel fotohesje
  • Presentaties
  • contact

Focus Stacking
bij landschapsfotografie

15 maart 2021

Bij landschapsfotografie werken we graag met grote scherptediepte. Dat betekent dat alles in het beeld, van voor- tot achtergrond scherp is. In veel gevallen geeft het gebruik van een groot diafragmagetal voldoende scherptediepte om alles scherp te krijgen. Wanneer de voorgrond echter heel dichtbij komt zal het niet meer lukken en is er een andere techniek nodig: focus stacking. In deze (video) tutorial laat ik zien hoe je in het veld aan de slag gaat met het voorbereiden van een focus stack en hoe je deze in de nabewerking afmaakt.

Inhoudsopgave

  • Video tutorial
  • Onvoldoende scherptediepte
  • Focus Stacking
  • Nabewerking
  • Andere voorbeelden

Video tutorial

In deze video tutorial neem ik je mee naar het Amelander wad om een aantal landschappen te maken met focus stacking. Daarna leg ik ook precies uit je de gemaakte beelden samenvoegt tot één beeld middels Lightroom en Photoshop.

https://youtu.be/R0UinBJkr6o

Onvoldoende scherptediepte

Met het vergroten van je diafragmawaarde, vergroot je de scherptediepte. Dat is waarschijnlijk wel bekend. Andersom kun je voor gekozen diafragmawaarde en brandpuntsafstand bij voorbaat de scherpstelafstand berekenen waarbij de scherptediepte maximaal is, d.w.z. de achtergrens van de scherptediepte precies op oneindig ligt. Deze scherpstelafstand wordt ook wel de hyperfocale afstand genoemd. Met diverse apps, zoals Dofmaster of PhotoPills kun je de hyperfocale afstand berekenen. Zo kun je berekenen dat voor een brandpuntsafstand van 16mm met f/16 de hyperfocale afstand 55cm is waarbij de scherptediepte dan ligt van 27cm tot oneindig. Dat lijkt toch meer dan voldoende?  In praktijk blijkt dat helaas toch niet het geval te zijn. In veel gevallen waarbij je voorgrond op minder dan 50cm van je vandaan ligt, zal je helaas toch niet tevreden zijn over de scherpte door de hele foto.

Ga je met een standaard of zelfs telelens aan de slag, de grotere brandpuntsafstand zorgt automatisch voor een kleinere scherptediepte, dan zul je nog veel sneller merken dat het niet meer lukt om de foto van voor tot achteren scherp te krijgen. In veel gevallen, denk aan macro, wil je dat ook niet, maar in sommige gevallen wel.

Met telelens is het bijna onmogelijk om de hele foto scherp te krijgen. Dit is een compilatie van twee beelden met scherpstelling op de boot of op de vogels.

Focus Stacking

Wanneer het niet lukt om alles in één foto scherp te krijgen, of omdat je een heel specifieke scherptevlak wilt, kun je de techniek van focus stacking gebruiken. Daarbij maak je een serie beelden met allen dezelfde compositie en belichting maar met verschillende scherpstellingen. Vergelijk het met HDR of Exposure blending waarbij je juist een serie beelden maakt met verschillende belichtingen om de totaal belichting goed te krijgen of een serie beelden met verschillende composities om een veel groter beeld te krijgen, een panorama. Wanneer het einddoel is om de hele foto scherp te krijgen kun je daarbij een diafragma kiezen van bijvoorbeeld f/8 of f/11, wanneer het gaat om een heel specifiek scherptevlak waarbij de omgeving echt onscherp moet zijn (meer bij macrofotografie) zal je per foto liever met f/2.8 of f/4 werken.

Een serie van 7 beelden met verschillende scherpstelpunten samengevoegd in één beeld ter voorbeeld. De rode delen zijn onscherp in ieder beeld, je ziet precies waar de scherpte per foto ligt.

Belangrijk is om alle andere instellingen, zoals ISO, diafragma, sluitertijd en compositie gelijk te houden. Aan te raden is daarom om een statief te gebruiken en de beelden kort na elkaar te maken om het risico van veranderend onderwerp (wolken die langsdrijven) of veranderende lichtomstandigheden tussen de losse beelden te voorkomen.

Werk zo mogelijk vanaf statief om tussentijdse veranderingen van compositie te voorkomen. Als dat gebeurt wordt het erg lastig om de foto’s goed uit te lijnen in de nabewerking.

Nabewerking

In deze tutorial ga ik uit van Lightroom en Photoshop, door de meeste fotografen gebruikt. Ik ben mij bewust van het feit dat er meerdere nabewerkingspakketten beschikbaar zijn die op soortgelijke wijze focus stacking uit kunnen voeren, de werkwijze zal gelijk zijn. We beginnen in Lightroom. Belangrijk is dat je de beelden nog niet nabewerkt, zeker geen uitsnedes of rechtzetten. Dat komt in het eindresultaat wel.

Oh ja… ik werk met Lightroom in het Engels en Photoshop in het Nederlands. Ooit eens zo gegroeid en nooit meer anders gedaan…

Exporteren uit Lightroom naar Photoshop

We beginnen de foto’s te exporteren naar Photoshop waarbij ze in Photoshop worden ingeladen als lagen boven elkaar.

Stap 1

Selecteer de – nog onbewerkte! – beelden in Lightroom

Stap 2

Stuur de geselecteerde beelden naar Photoshop via ‘edit as layers’ (of ‘bewerken als lagen).

3 Photoshop stappen

Er zijn nu 3 stappen die gedaan moeten worden met de beelden:

  1. Alle beelden moeten uitgelijnd worden zodat alle overeenkomstige elementen precies boven elkaar liggen. Hoe goed je compositie ook, er zijn altijd kleine verschillen en Photoshop kan die automatisch perfect overkomen.
  2. Uit ieder beeld moet nu het scherpe deel gekozen worden. Middels maskers kan Photoshop precies het goede deel per foto laten zien.

Uitlijning

Stap 3

Selecteer alle lagen in Photoshop.

Stap 4

Ga naar ‘edit’ (of ‘bewerken’) en klik op ‘auto-align layers’ (of ‘lagen automatisch uitlijnen’).

Stap 5

Je krijgt nu een venster met de vraag hoe je uit wilt lijnen. Laat hem gewoon lekker op automatisch staan, dat doet Photoshop in de meeste gevallen perfect. Vignettering verwijderen doen we later wel in Lightroom.

Stap 6

Het resultaat is dat alle lagen zijn uitgelijnd.

Overvloeien

Stap 7

Hou alle lagen geselecteerd en ga via ‘edit’ (of ‘bewerken’) naar ‘auto-blend layers’ (of ‘Lagen automatisch overvloeien’).

Omdat er minieme verschillen in kleur en licht kunnen zijn tussen de foto’s, zeker met snelle veranderingen in licht op het moment van maken, kun je ervoor kiezen dat Photoshop de foto’s ook op elkaar aanpast zodat de overgangen tussen de delen van de verschillende beelden naadloos en onzichtbaar is. In veel gevallen, zeker met landschappen, werkt dat erg goed. Alleen kan Photoshop nog wel eens de randen verkeerd invullen met juist onscherpe delen. Het is daarom zaak om kritisch te kijken naar het eindresultaat en eventueel het overvloeien (blenden) nog een keer opnieuw te doen zonder deze optie om te kijken of dat beter is.

Stap 8

Je krijgt nu een venster met de vraag hoe je wilt ‘blenden’. Kies voor stapelen en vergeet niet het vinkje te zetten bij ‘naadloze tinten en randen’ of juist uit.

Stap 9

Het overvloeien duurt even maar het eindresultaat is dat Photoshop voor iedere foto het scherpe deel heeft gekozen middels een laagmasker.

Terug naar Lightroom

Stap 10

Als je tevreden ben over het eindresultaat kun je de lagen samenvoegen en de foto opslaan als een PSD in – bij voorkeur – dezelfde map als de onderliggende beelden.

Stap 11

Het mooie is dat je nieuwe PSD bestand door Lightroom als volgende in de rij wordt gezet als de onderliggende beelden. Ook als je werkte vanuit een collectie.

Stap 12

Je kunt nu in Lightroom gaan bewerken als iedere andere foto waarbij je vooral moet kijken dat je de eventuele witranden door de goede uitsnede wel weg laat vallen.
Het eindresultaat…

Andere voorbeelden

De beide foto’s uit het begin samengevoegd.
Extreem perspectief door gebruik van 16mm lens.
Strandgapers met reflectie van kleurrijke wolk.

Posted Under: Tutorials landschapsfotografie

Andere tutorials landschapsfotografie

Polarisatiefilter voor reflecties, kleur en blauwe lucht

De polarisatiefilter is een selectief filter waarmee je door het water kan kijken en luchten extra blauw maakt. Maar hoe werkt hij en war moet je op letten?

Grijsverloopfilter of ND-gradiënt
filter en dynamisch bereik

Landschappen hebben vaak een hoog licht / donker contrast, vaak te groot voor de camera. Met grijsverloopfilters kun je hiermee overweg.

Avondkleuren op de
Loenermark (TV Gelderland)

De avond geeft intense kleuren in de lucht maar ook warm licht op het landschap. Hoe ga je om met avondlicht en wat kun je ermee?

Grijsfilter of ND-filter
voor lange sluitertijden

Veel natuurfotografen zijn dol op lange sluitertijden voor dynamiek en beweging. Maar hoe doe je dat onder lichte omstandigheden? Lees hier over grijsfilters.

Alle tutorials landschapsfotografie

Lees Interacties

Reacties

  1. Job de Lange zegt

    17 maart 2021 om 16:21

    Ha Johan,
    Heel instructief, die video over Focus Stacking! Ik heb wel eens eerder over die techniek gelezen, maar het wordt toch veel duidelijker wanneer je ziet hoe een echte Pro dat in de praktijk doet! Dat ga ik zeker eens toepassen bij mijn eerstvolgende bezoek aan Schier of Ameland! Het viel me overigens wel op dat je de ontspanknop manueel indrukt. Je bent kennelijk niet bang voor bewegingsonscherpte? Verder denk ik dat je poten van je Benro statief flink onder het zand hebben gezeten. (Type FGP28C zo te zien…..heb ik inmiddels ook aangeschaft). Vraag me af of je dat statief na zo’n trip weer helemaal uit elkaar haalt om goed schoon te maken……… gelukkig voor mij en voor andere lezers heb je daar ook een tutorial over gemaakt!
    Anyway, reuze bedankt weer voor alle nuttige tips!!!
    Hartelijk groet van Job

    Beantwoorden
    • Johan van der Wielen zegt

      17 maart 2021 om 16:42

      Dank je wel. De reden dat ik hier geen draadremote gebruik is tweeledig, op zich was de sluitertijd nu niet zo’n issue en met ingebouwde stabilisatie kan het een hoop hebben maar het belangrijkste is dat ik al te vaak mijn draad in de drek van het wad heb laten vallen en daar kan hij slecht tegen 😉

      Beantwoorden
      • Job de Lange zegt

        18 maart 2021 om 12:50

        Dank voor je reactie, Johan! Ja, het werken in een kletsnat wad heeft zo zijn uitdagingen! Bijvoorbeeld, waar laat je dan je fotorugzak? Interessant om te lezen dat je beeldstabilisatie gebruikt terwijl je camera op statief staat. Ik heb nl. altijd begrepen dat beeldstabilisatie uitgezet moet worden wanneer je op statief werkt, maar kennelijk ligt dat toch wat genuanceerder………

        Beantwoorden
        • Johan van der Wielen zegt

          18 maart 2021 om 15:19

          Mijn beeldstabilisatie zit ingebouwd in de camera en detecteert zelf of er wel of geen beweging is.

          Beantwoorden
  2. Loek Londo zegt

    16 maart 2021 om 15:31

    Dag Johan,
    2 prachtige films gemaakt al was je over de fotoserie zonsopkomst niet geheel tevreden.
    Ik wil graag van je weten welke filters je hebt gebruikt. Zijn dat grisverloop filters of een combinatie van…..
    M.v.g. Loek

    Beantwoorden
    • Johan van der Wielen zegt

      16 maart 2021 om 16:32

      Beste Loek, ja ik heb ook gebruik gemaakt van grijsverloop- en polarisatiefilters.

      Beantwoorden
  3. Jenke Goffa zegt

    15 maart 2021 om 22:41

    dank u, en weer een pracht van een foto

    Beantwoorden
    • Johan van der Wielen zegt

      16 maart 2021 om 11:18

      dank!

      Beantwoorden

Geef een reactie Antwoord annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

© 2021 · Johan van der Wielen ~ Nature Photography