Compositie heeft te maken met waar je je elementen in het beeld plaatst. Gebruik je altijd de gulden snede of wijk je daar juist wel eens vanaf. En waarom werkt dat de ene keer nou wel en de andere keer niet. Idem met een diagonaal of driehoekscompositie. Is er geen algemene manier van je compositie te beoordelen?
Wat is ‘compositie’
“Compositie is in de beeldende kunst het ordenen van beeldelementen volgens een vooraf bepaalde strategie. Het is een poging tot creëren van orde in het kunstwerk.” Bron: Wikipedia. Het heeft te maken met waar je je elementen in het beeld plaatst. De ene ordening geeft daarbij een fijn gevoel, een andere ordening zorgt voor een chaotisch of onprettig gevoel. Compositie zegt echter niets over hoe die ordening dient te verlopen en/of dat deze ordening generiek is voor ons gevoel of van persoon tot persoon verschillend kan zijn.
Om toch een poging te wagen handreikingen te doen in een ‘goede’ compositie zijn er allerlei compositie ‘regels’ bedacht. Denk aan Symmetrie of Asymmetrie (waarbij je in essentie eigenlijk alles hebt benoemd…), Centrale compositie, Geometrische compositie, Diagonale composities, Driehoekscompositie of Overall compositie. Zoek ze maar eens op als je niet weet wat ze betekenen. Verder heb je je de ‘gulden snede’ of ‘regel van derden’ (zie dit artikel) als handreiking voor ordening. Toch kun je je voorstellen dat de mogelijkheden van ordening oneindig is en dat de genoemde composities niet altijd voldoen.
Hoe bepaal je nou – los van alle vaste compositieregels – of je foto een fijn kijkende compositie heeft?
Compositie is de balans in de foto
Dit klinkt makkelijker dan het is. Maar ik leg het altijd als volgt uit: hang je foto aan een denkbeeldige weegschaal. Hangt zij (jaja, ‘foto’ is vrouwelijk) dan in balans of hangt zij scheef? Dat is iets wat je op gevoel moet doen. Natuurlijk hangt een foto met alles in het midden altijd in balans maar dat is vaak saai. Wanneer je echter elementen uit het midden gaat halen moet je de overgebleven lege ruimte opvullen met iets anders of ‘ruimte’. Lege ruimte kan prima als tegenhanger dienen naast een element uit het midden. Maar het is dus gevoel en dat gevoel moet je ontwikkelen. En dat gevoel kan van persoon tot persoon verschillen. Ieders gevoel van balans kan anders zijn. Dat maakt een ‘goede’ compositie dus ook zo lastig.
Voorbeelden
Om te laten zien wat ik bedoel heb ik een reeks voorbeelden erbij genomen en ‘mijn’ gevoel erbij vermeld. Jouw gevoel kan dus anders zijn, geen probleem. Hoef je me niet per se te vermelden zolang je maar snapt wat ik bedoel. Ik begin met een paar heel oude foto’s (uit 2007, nog gemaakt met een 8Mp camera…).
Nog één laatste….
Resumé
Natuurkijk mag je je houden aan de vaste compositieregels, daar is niets mis mee. Maar er is zoveel meer mogelijk. Laat je gevoel erop los en laat de ‘regels’ achterwege. Probeer te ervaren hoe de balans in je foto is. Voelt die goed? Dan klopt de compositie.
Groet Johan