De oudste lenzen met het M42 schroefdraad Mount hadden een volledig handmatig diafragma. Dat betekent dat Als je aan de diafragmaring draait, het diafragma meteen wordt aangepast naar de gewenste opening. Deze lenzen zijn makkelijk te gebruiken op de hedendaagse camera’s via een passende adapterring. Lastiger is het met de zogenaamde auto lenzen. Deze lenzen hebben aan de achterkant een zilveren pinnetje die door de oudere camera’s werd bediend. Op die manier kun je het diafragma wel instellen maar wordt er pas daadwerkelijk gediafragmeerd tijdens het maken van de foto. De camera zorgt via een mechaniek ervoor dat een zilveren pinnetje aan de achterkant van deze lens zo wordt ingedrukt waarna de lens naar het ingestelde diafragma schiet. Omdat de hedendaagse camera’s niet dat mechaniek hebben moet je op een andere manier ervoor zorgen dat dat pinnetje wordt ingedrukt. In een ander artikel heb ik een aantal mogelijkheden beschreven maar die zijn niet altijd toereikend.

In deze tutorial heb ik zowel een eenvoudige Helios 77 als een Pentacon 50/1.8 aangepast. Deze laatste is iets ingewikkelder dan een eenvoudige Helios omdat deze een extra mechanische Depth-of-Field-preview knopt heeft. Ik heb de foto’s hiervan aan het eind toegevoegd.

Inhoudsopgave

Ombouw naar manual

Er is een mogelijkheid om je lens (semi) definitief om te bouwen van auto naar manual met eenvoudige non destructieve ingreep. Het enige wat je nodig hebt is een heel klein schroevendraaiertje en een stift van een balpen. Wat je gaat doen is ervoor zorgen dat het pinnetje altijd blijft ingedrukt. Daardoor reageert de lens meteen als je aan de diafragmaring draait. Het is 5 minuten werk en je maakt niks definitief stuk!

Ik start me de Helios 77 58/2, die is eenvoudig want heeft alleen het pinnetje. Verderop komt ook de Pentacon 50/1.8 aan bod.

Eenvoudige auto lens zoals Helios 77

De lens in kwestie die Ik wil aanpassen is een nieuwere variant van de overbekende Helios 44, namelijk de Helios 77M-4. Kun jij het lezen in het cyrillisch?

Hier zie je het pinnetje achterop de lens wat ervoor zorgt dat de lens pas diafragm jaeert als dit wordt ingedrukt. We willen tijdens de aanpassing ervoor zorgen dat dit pinnetje standaard ingedrukt blijft.

Openmaken

Voor het openmaken van de lens gebruik ik een mini of precisie schroevendraaiertje. De meeste lenzen hebben aan de achterkant 4 schroefjes die eruit moeten.

Let wel op: het zijn mini schroefjes en je raakt ze snel kwijt!

Ga voorzichtig te werk. In het deksel zit een klein gaatje (2), waar het pinnetje (1) doorheen steekt. Deze bedient uiteindelijk de hendel (3) in de lens.

Fixeren van het pinnetje

Wat we nu gaan doen is ervoor zorgen dat het pinnetje niet meer naar buiten kan komen en dus standaard ingedrukt blijft. Je ziet dat het pinnetje een soort spijker is met een kop. We gaan de ruimte rond het pinnetje opvullen met een stukje van een lege stift van een balpen.

Stop het pinnetje even terug in de deksel, druk hem met je vinger zo ver mogelijk naar onder en meet dan hoeveel ruimte er is tussen de deksel en de kop van het pinnetje.

Snij een stukje van de stift van de balpen af wat precies even groot is als de ruimte die je net gemeten hebt.

Schuif het afgesneden stiftje om het pinnetje…

Terugbouwen

We gaan de boel weer in elkaar zetten.

Doe het pinnetje terug in de deksel en als het goed is ziet je resultaat er nu zo uit. Controleer aan de buitenkant van de deksel of het pinnetje niet meer uitsteekt.

Zet het deksel voorzichtig terug zodat het pinnetje weer op de hendel van het mechaniek drukt. Je zult merken dat je nu wat kracht moet zetten omdat je meteen de hendel ook indrukt. Doe voorzichtig de 4 schroefjes terug.

Het resultaat

Als alles weer in elkaar zit moet het pinnetje volledig ingedrukt zijn en niet meer naar buiten komen.

Het pinnetje zit ingedrukt en komt niet meer naar buiten.

Als ik nu aan de diafragmaring draai van de lens, diafragmeert hij meteen naar de juiste waarde.

Zou je de lens later toch nog een keer analoog willen gebruiken dan is het een kwestie van de boel weer openschroeven en het een stukje balpen stift ertussenuit halen.

Pentacon 50/1.8 met Depth-of-Field-preview knop

De Pentacon 50/1.8 (links) en de originele Meyer-Optik Görlitz Oreston 50/1.8 (rechts) zijn exact dezelfde lenzen, de aanpassing is vergelijkbaar.

De algemene Pentacon 50/1.8 heeft een zogenaamde Depth-of-Field-preview knop aan de zijkant. Omdat het pinnetje door de camera bediend wordt, kun je met lenzen als de Helios 77 niet meer diafragmeren om de scherptediepte te bekijken, dus diafragmeren zonder een foto te maken. Daar is later iets op bedacht, o.a. bij de Pentacon 50/1.8. Een knopje aan de zijkant zorgt ervoor dat het diafragma tijdelijk dichtgaat zodat je een inschatting kunt maken van de scherptediepte.

De werking van het DOF-preview knopje. Links niet ingedrukt bij f/8, rechts ingedrukt.

Dit is echter een extra stukje techniek waardoor het aanpassen zoals hierboven met de Helios 77, iets uitgebreider is. Het begint hetzelfde met in dit geval het verwijderen van de drie schroefjes van het achterdeksel.

De achterdeksel (links) verwijderd, je ziet dat er een berg beugeltjes en veertjes extra zitten.

Extra beugels en hefboompje

Anders dan bij de Helios 77 zit het pinnetje bij de Pentacon onder een ‘lever’ (hefboompje).

Officieel zou je nu met een paar schroefjes alle beugels en hefboompjes moeten demonteren om het pinnetje eronder vandaan te halen. Echter, je kan ook voorzichtig het hefboompje een beetje opzij duwen, dan past het pinnetje met wat kracht erlangs.

Met wat beleid kun je het pinnetje langs het hefboompje krijgen door de laatste een beetje opzij te duwen. Niet teveel kracht zetten want je wil de boel niet verbuigen of ontzetten.

Net als bij de Helios, schuif je ook over dit pinnetje en klein busje gemaakt van een stukje stift van een balpen. Het is maar een kort busje.

Terugplaatsen

Doe voorzichtig het pinnetje weer terug naast het hefboompje. Door het extra busje moet je wat meer prutsen maar het kan prima.

Als het pinnetje helemaal beneden is (controleer of deze nu niet meer uitsteekt van onderen!), kun je het hefboompje weer óp het pinnetje schuiven (doe voorzichtig zonder iets te forceren).

Alles centreren en goedzetten vóór het terug in elkaar zetten

Zorg dat de diafragma stand goed staat voor je gaat terugplaatsen. Ik heb de ring op de lens op f/1.8 gezet, dan moet de stand zijn zoals links op de foto. Je kunt met de hand de ring met het kunststof ding verdraaien.

Zorg dat de beugel met de uitsparing precies over de zilveren pin schuif, dan kun je de deksel rustig erop zetten en zit alles goed. De schroefgaten komen dan ook overeen.

Dan drie schroefjes terug en klaar is Johan 🙂